Stressgerelateerde klachten: alarmsignalen!

Stressgerelateerde klachten: alarmsignalen!

Door kippen onder te dompelen in koud water, ontdekte Louis Pasteur een belangrijke eigenschap van stress. De kippen van de negentiende-eeuwse natuur- en scheikundige bleken na de schrik van het koude bad vatbaar te zijn voor miltvuur, een infectieziekte waartegen ze voorheen resistent waren. Naar de invloed van stress op gezondheid is nadien veel onderzoek gedaan. Het wordt steeds duidelijker dat stress ook de mens vatbaarder maakt voor ziekte. Alhoewel kortdurende stressreacties vaak noodzakelijk en zeer nuttig zijn, kunnen deze op den duur leiden tot lichamelijke en psychische klachten en stressgerelateerde stoornissen.

Of de op zich noodzakelijke stressreacties zich ontwikkelen van gezonde en functionele spanning naar een ongezonde stresstoestand hangt voor een groot deel af van de volgende drie factoren: duur, intensiteit en frequentie.

Naarmate de stresstoestand langer duurt, is er meer tijd nodig om daarvan te herstellen. Hetzelfde geldt voor de intensiteit van de stressreactie: naarmate de reactie heviger is geweest duurt het langer om weer rustig te worden. Als er voldoende tijd is om te herstellen na een toestand van stress is de kans op negatieve gevolgen geringer. Ook als U vaak of snel achter elkaar in een stresstoestand terecht komt, kan het zijn dat het lichaam onvoldoende tijd heeft om te herstellen. Daardoor kan het gebeuren dat de “nieuwe” stressreactie als het ware bovenop de oude wordt gestapeld. De spanning kan dan hoger oplopen dan wanneer hetzelfde was gebeurd nadat U voldoende was hersteld. Zo krijgt ongezonde stress dus het karakter van een optelsom: er vindt een opeenstapeling van stress plaats ten gevolge van onvoldoende herstel. Signalen van ongezonde stress kunnen zich op 3 verschillende fronten voordoen:

1.als lichamelijke signalen en klachten (bv. hoofdpijn, duizeligheid, maag- en darmstoornissen, pijn in spieren en gewrichten, hartkloppingen)

2.als psychische signalen (bv. slapeloosheid, somberheid, rusteloosheid, snel geïrriteerd raken of emotioneel worden)

3.als gedragsmatige signalen (bv. veel piekeren, meer of minder gaan eten, gebruik van alcohol/drugs, cynisme, agressie).

De snelheid en de mate waarin we uit balans raken, hangt onder andere af van het gevoel dat we greep op de dingen hebben en van de steun die we van de mensen om ons heen ontvangen. Sommige mensen kunnen bovendien meer stress aan of hebben zelfs meer stress nodig om optimaal te kunnen presteren dan anderen, die juist bij een wat lager stressniveau tot een maximale prestatie komen. Dit heeft te maken met zowel aangeboren factoren (lichamelijke conditie, persoonlijkheid) als met opgedane ervaringen (levensgeschiedenis). Met andere woorden: het juiste evenwicht tussen belasting (draaglast) en belastbaarheid (draagkracht) is voor iedereen verschillend.

Veel mensen blijven maanden, soms zelfs jarenlang met spanningsklachten rondlopen. “Niet zeuren, gewoon stug doorgaan” is het motto, met alle gevolgen van dien. Een burn-out bijvoorbeeld, waardoor je zo opgebrand bent dat je maandenlang niet kunt werken. Juist de geleidelijkheid waarmee spanningsklachten kunnen uitgroeien tot een burn-out is verraderlijk. De klachten worden genegeerd of niet in verband gebracht met oplopende spanning.

Stressklachten, hoe vervelend ook, hebben in principe dus een belangrijke functie, namelijk van waarschuwingssignalen. Stressklachten attenderen U in feite erop dat er iets aan de hand is en dat er “gevaar” dreigt; dergelijke alarmsignalen waarschuwen dat er iets moet gebeuren om erger te voorkomen. Ze zijn als de rode lichten in het verkeer: misschien lastig en hinderlijk op dat moment, maar wel noodzakelijk om erger te voorkomen!